ABD doları neredeyse tüm enstrümanların fiyatlamasında kilit rolde, neredeyse tüm yabancı analistlerin de 2021’in genelini zayıf geçirmesini beklediği Dolar endeksinde (DXY) ani bir yükseliş başlamış durumda. Dolar kısa pozisyon toplamının da rekor seviyelerde olduğunu ve birçok fonun ABD Doları pozisyonlarında terste kaldığını ekleyelim.
Finansal piyasalarda bir süredir tema enflasyondu. ABD’de enflasyonun Şubat 2021’de yüzde 1,7’den Mayıs 2021’de yüzde 5’e yükseldiğini takip ederken emtia fiyatlarındaki artış ve emtia süper-döngüsü devam ediyordu. Fed toplantılarında Başkan Powell’ın enflasyonun 2020 yılı pandemi etkisiyle yaşanan fiyat düşüşlerindeki baz etkisine bağlı olarak ‘geçici’ olduğunu defalar tekrarlıyordu. Nitekim ABD tahvil getirileri – 10 yıllıklarda yüzde 1,77’ye kadar yükseliş ardından yüzde 1,50’nin altına gerileme ve 30 yıllık getirilerinin 5 ay aradan sonra yüzde 2’nin altına gerilemesi – Fed’in anlattığı geçici enflasyon temasını şimdilik teyit eder nitelikte.
Teşbihte hata olmaz; bu sefer de yağmurdan kaçarken doluya tutulma durumu yaşanıyor. Tahvil ve emtia başta olmak üzere birçok piyasada enflasyon fiyatlaması ortadan kalkarken bu sefer küresel borsalarda büyük bir düzeltme ihtimali doğuyor. ABD ve Batı Avrupa borsalarındaki düşüş cuma günü piyasa aktörlerini ve Fed yetkililerini de tedirgin etti.
Bunun üzerine Minneapolis Fed Başkanı Neel Kashkari hafta sonu verdiği demeçle iş arkadaşlarının duruşunun karşısında yer alarak büyük bir çıkış yapmış oldu. Kashkari 2023’e kadar öngörülen en az 2 faiz artışını fazla bulduğunu, ABD’de istihdam toparlanmadığı takdirde faiz artırımı için 2024’ün beklenmesi gerektiğini savundu. Yeni haftada ABD borsaları toparlamış görünürken Avrupa ve Asya borsalarında satışlar kısmen sürüyor.
Fed eski Başkanı Ben Bernanke, Mayıs 2013’de varlık alımlarının kademeli ve öngörülebilir bir şekilde azaltılacağını (tapering) açıkladığı günlerde yaşanan finansal çalkantının bir benzerinin bugünlerde yaşanma ihtimali göz ardı edilecek seviyede değil. Dünyada sıfır faizlere rağmen gelişmekte olan ülkelerde dolar fonlaması zorlaşıyor, Türk Lirası başta olmak üzere Brezilya Reali ve Meksika Pezosu gibi para birimlerinde değer kayıpları artmış durumda.
Fed yetkililerinin en ufak miktarda şahin duruşları bile piyasaları bu kadar sarsabilirken tapering konusunun hızı, bu yılın sonlarına doğru netleşecek ve oradaki uygulama başlayacak. Fed’in her ay $120 milyar miktarlı ABD hazinesi tahvili başta olmak üzere ipoteğe dayalı menkul değerler gibi finansal varlık alımları, 2013’de olduğu gibi bu sefer de her ay kademeli bir şekilde azaltılacak ve zamanla sona erdirilecek.
Borsa İstanbul’da ise geçtiğimiz haftanın her gününde yaşanan düşüş bugün itibarı ile kontrol altına alınmış durumda. BIST-100’de 1400 desteği geçtiğimiz hafta çok hızlı geçilirken, yeni haftada 1390’da tutunan bir endeks var. Kötü senaryoda yılın ikinci yarısında endeks için 1300 minimum seviyesi senaryosu geçtiğimiz hafta Fed toplantısı, ardından BIST-100’ün 1400’ün altına hızlı inmesi ile geçerli hale geldi. Ancak borsadaki fiyatlamalar gün geçtikçe daha cazip hale gelmeye devam ediyor.
Dünya ekonomisinde ısınma ve yükselen enflasyon endişelerinin çok uzun sürmeyebileceği ABD tahvil piyasası başta olmak üzere fiyatlanmaya başladı. Bu durum yılın ikinci yarısında ve ilerleyen aylarda, Fed ve ABD başta olmak üzere para ve maliye politikaları noktasında yeni bir destek aksiyonu ihtimalini de doğuruyor. O ihtimal gelene kadar bizde tahvil getirileri ve döviz kurları artıyor. Ancak 2. Tapering endişesi ne zaman büyüse, Minneapolis Fed başkanı Kashkari veya bir başkası piyasaları yönlendirme yoluna gidiyor. İçeride çözülemeyen bir enflasyon problemi var ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) sıkı para politikasını sürdürüyor. Türkiye ekonomisinde senenin devamında düşecek olan büyüme ve Borsa İstanbul’da uzun süredir yaşanan tıkanıklığın açılması adına gözler yılın ikinci yarısında her zamankinden daha çok yurt dışında olacak. Şahin Fed’den adım gelmeden TCMB’den adım gelmesi şu aşamada iyice zor görünüyor.